Özdoğan: Atık çamur bertarafı çok maliyetli

Tekirdağ'da, Ergene Havzasının kirlenmesi ve buna bağlı ortaya çıkan sorunların çözümüne yönelik ‘Tekirdağ İli Arıtma Çamurlarının Değerlendirilmesi Çalıştayı’ yapıldı. Çorlu’da gerçekleşen çalıştayda konuşan Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürü Prof. Dr. Cumali Kınacı, 'Ergene Havzası mevcut durum ve kentsel atık su yönetimi' başlıklı bir sunum yaptı. Kınacı, Ergene Havzası'nın ciddi manada kirlendiğini ve bu konuda havzayla ilgili oluşturulacak projelerin kısa sürede hayata geçirilmesi gerektiğini söyledi. Kınacı, bölgedeki sanayi kuruluşlarınca yeraltı sularının kontrolsüz bir şekilde kullanımından dolayı özellikle sahil kesimindeki yerleşim yerlerinde tuzlu suyun yer altı sularına karışmasının önlerinde ciddi tehlike olarak durduğunu ifade etti.
● BELEDİYELER ARITMA TESİSİ YAPMALI
Kınacı, Ergene kıyısındaki yerleşim merkezlerinin hiçbirisinde atık su arıtma tesisi bulunmadığını belirterek şunları kaydetti: “Kirli atık su yönetmeliğine göre, belediyelerin evsel atık suların arıtılması için atık su arıtma tesislerine mutlaka sahip olması gerekiyor. Ancak, Trakya Bölgesi'nde şu ana kadar hiçbir belediyenin faaliyette olan böyle bir tesisi yok. Öncelikle bu sorunun acil olarak çözülmesi gerekiyor. Ergene ülkenin en çok kirli ve öncelikle müdahale edilmesi gereken bölgesi. Ergene Havzası, Trakya Bölgesi'nin büyük bir bölümünü kapsıyor ve bu havza Trakya’yla bütünleşti. Havzanın bu günkü mevcut durumuna acil müdahale edilmeli.”
● ORTAK ARITMA TESİSLERİ
Kınacı, Ergene Havzası boyunca yer alan yerleşim merkezilerinin bazılarında içme suyu hattı ve kanalizasyonun bile hala tamamlanmadığını söyleyerek, yerel yönetimlerin su, kanalizasyon, içme su şebekesi ve atık tesisi yapmakla yükümlü olduğunu ifade etti. Ergene Havzası'nda atık su tesisi olmayan birçok belediyenin cezaya girdiğinin altını çizen Kınacı, belediyelerin giderecekleri bu eksikliklerin Ergene Havzası'ndaki kirliliğin önlenmesinde etkin rol oynayacağını belirtti. Türkiye'de sanayileşmenin en çok Ergene Havzası'nda yoğunlaştığını belirten Kınacı, şöyle devam etti: “Ergene Havzası'na günde sanayi tesislerinde kullanılan 230 bin metreküp atık su deşarj ediliyor. Bu da, debinin yükselmesinde önemli etken."
● ÇERKEZKÖY VE ÇORLU’YA ORTAK ARITMA
Çalıştaya katılan İstanbul Teknik Üniversitesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Erdem Görgün, 'Meriç-Ergene Havzası Endistrüel Atıksu Yönetimi' başlığıyla yaptığı sunumda, Ergene Havzası'nın kirlilikten kurtarılması için Çevre ve Orman Bakanlığı'nın üzerinde çalıştığı projeleri anlattı. Görgün, en çok üzerinde durulan projenin Ergene Havzası'nda 4 ayrı noktada oluşturulacak ortak arıtma tesisleri olduğunu belirterek, “Çerkezköy ve Çorlu organize sanayi arasında kurulacak olan 1 numaralı ortak arıtma tesisinde toplanacak 330 bin metreküp endüstriyel atık suyun derin deniz deşarj sistemiyle Marmara Denizi'ne verilmesi planlanıyor" dedi.
● TÜRKİYE’DEKİ İLK TESİS ÇOSB’DE
Toplantıda bir konuşma yapan Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi (ÇOSB) Bölge Müdürü Mehmet Özdoğan, “1.kısmı 1995 yılında ve 2. kısmı 2008 yılında devreye giren Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi Merkezi Atıksu Arıtma tesisleri günlük 80 bin metreküplük kapasitesi ile Türkiye’nin en büyük endüstriyel atıksu arıtma tesislerinden biridir. Tesiste fiziksel, kimyasal ve biyolojik arıtma yapılmaktadır. Karbon gideriminin yanı sıra azot ve fosfor giderim prosesi de tesiste mevcuttur. Deşarj Kriterleri AB standartlarını sağlayabilecek şekilde projelendirilmiştir. Bölgemizde ağırlıklı sektör tekstil sektörü olduğundan arıtma tesisine gelen atıksuyun yaklaşık yüzde 85’i tekstil boyahane firmalarından kaynaklanmaktadır. Atıksu arıtımının bir parçasını oluşturan ve arıtma tesislerinin çalıştığının göstergesi olan arıtma çamurları günümüzde arıtma tesislerinin en önemli sorunlarında biri halini almıştır. Gerek hacim olarak çok fazla yer kaplaması, gerekse içindeki su içeriği nedeniyle bertarafı, nakliyesi ve tesis içinde depolanacak yer bulunamaması sıkıntı yaratmaktadır” dedi.
● ÜZERİMİZE DÜŞENİ YAPIYORUZ
Özdoğan şunları söyledi: “Çamurun tarımda kullanılabilirliğiyle ilgili çalışmalar yapılmış. Çamur farklı oranlarda gübre yerine kullanılarak buğday ekimi denemeleri yapılmıştır. Çamurun kurutulması ile ilgili Türkiye’de herhangi bir çalışma yokken Akçansa Çimento ile ortak kurutma tesisi kurulmasıyla ilgili görüşmeler yapılmıştır. Eski kömür ve kum ocaklarında çamurun depolanabilmesi için arayışlar yapılmıştır. Çamurun kurutulması için termal kurutma tesisleri ile ilgili gerek yurtiçinde gerekse yurtdışında araştırmalar yapılmış, örnek tesisler incelenmiş ve fizibilite çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışmalar sonrasında şu an çamurların bertarafı için 2010 yılı şubat ayında Süreko Atık Yönetimi A.Ş. ile yapılan anlaşma sonrasında arıtma tesislerinde oluşan 100-150 ton/ gün arıtma çamuru bertaraf için Çimentaş Çimento Trakya Fabrikası’na gönderilmeye başlanmıştır. Arıtma tesisinde toplam aylık maliyet 700-800 bin TL arasında değişmekte olup bu maliyetin 300-350 bin TL’si çamur bertaraf maliyetinden kaynaklanmaktadır. 2010 yılı içinde 37 bin 800 ton çamur bertaraf edilmek üzere çimento fabrikasına gönderilmiştir." ● TEHLİKESİZ ATIK ÖZELLİĞİNDE
"Yapılan analizlerde Arıtma Tesisimizde oluşan çamurlar Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik kapsamında tehlikesiz atık özelliğindedir" diyen Özdoğan, "Arıtma tesisinde oluşan çamur miktarının azaltılması ve çamur kuru madde miktarının arttırılması ile çamur bertaraf maliyetlerinin düşürülmesi için sürekli çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmalar; Çerkezköy OSB Atıksu Arıtma Tesisleri’nde oluşan çamur miktarını azaltmak için öncelikle 2. kısım arıtma tesisinde en iyi susuzlaştırmayı sağlayabilen susuzlaştırma ekipmanı olan dekantörler seçilmiştir. 1. kısım arıtma tesisindeki filtrepresler de kaldırılarak bu tesise de 2 adet dekantör alınmıştır. Daha önce yüzde 22-25 olan çamur kuru madde miktarı dekantörler ile yüzde 32-35 oranına yükseltilmiştir. Çamur miktarının azaltılması için yapılan çalışmalardan biri de beton depolama sahasının üzerinin örtülerek çamurun güneş ısısı ile kuru madde miktarının attırılmasıdır. Bu çalışma ile çamur kuru madde miktarı yüzde 10 oranında arttırılarak bertarafa gönderilen çamur miktarı azaltılması hedeflenmektedir" dedi. ● ÇAMUR BERTARAFINDA KARŞILAŞILAN SORUNLAR Mevcut bertaraf tesisi sayısının az olması, bu nedenle rekabet ortamı oluşmaması, Bölgemize yakın noktada bertaraf tesisi bulunmaması, mevcut tesislerin ise bertaraf ve nakliye için istedikleri bedellerin çok yüksek olması alternatif imkanları kısıtlıyor. Şu an Çerkezköy OSB olarak çamur bertarafı ile ilgili sorunlar çözülmüş gibi görünse de mevcut bertaraf tesisinde problem olması durumunda alternatif bir tesis bulunmamaktadır. Arıtma tesislerinde işletme maliyetlerinin yaklaşık yarısı çamur bertarafından kaynaklanmaktadır. Çamurun miktarının azaltılması için kurulabilecek çamur kurutma tesisleri yurt dışındaki firmalar tarafından yapıldığından, tesisin yatırımı için çok yüksek fiyatlar verilmekte, bu tesislerin enerji giderlerinin yüksek olması nedeniyle işletme maliyetleri yüksek olmaktadır. Kurutma tesisi kuran ve yaş çamuru kurutarak yakıt olarak kullanacak olan çimento fabrikalarında atık ısı bulunması ve bu nedenle işletme maliyetleri düşük olmasına rağmen bertaraf için çok yüksek bedeller istenmektedir. Çamur kurutulduğunda kalorifik değeri olan bir yakıt haline gelmesine rağmen çamuru alternatif yakıt olarak kullanma izni olan çimento fabrikalarından bu işlem için dahi yüksek fiyatlar talep edilmektedir. Yönetmeliklerde yapılan değişiklikler nedeniyle süreçler uzamakta ve belirsizlikler oluşmaktadır. Ülkemiz şartlarına uygun bertaraf yöntemlerinin araştırılması, maliyetlerin azalmasında ve uygulamadan doğacak sorunların en aza indirilmesinde fayda sağlayacaktır.”