Kriz bitti, ekseni kaydırmak zorundayız

Küresel krizin aslında ‘uzatmaları’ oynadığını uzun süredir hissediyoruz. Ancak ortada farklı bir oyun var ve bazı ülkeler bu oyunu krizli şekilde uzatıp normal şartlarda yapamayacakları kural ihlallerini yaparak avantajlar elde etmeye çalışıyor.
Bu bir komplo teorisi değil. Önce krizin bittiğinden nasıl bu kadar emin olabildiğimi biraz açıklamakta yarar var. Elbette ‘otorite bazı isimler’ krizin bittiğini birkaç kez söyledi ama söz değildir krizi bitiren. Önce bu küresel krizin sorumlusu ve suçlusu olan ABD’ye bir bakalım.
● ABD’de kriz mi var var ?
ABD Merkez Bankası (FED), önümüzdeki aylarda, ‘hazine tahvili alımı’ yapacak. Hem de öyle böyle değil, ‘ilk 6 ay için 500 milyar dolarlık hazine tahvili’ alacak. Amaç tüketici harcamalarını canlandırıp işsizlik oranını düşürmek. Ekonominin daha hızlı büyümesini sağlamak. Üstelik tahvil alma programı ‘1 trilyon dolar ile 2 trilyon dolar arasında’ olabilecek. Şimdi bu ne demek? Krizdeki ekonomilerde kamu yönetimi borç alır, hazinesinin tahvilini geri alıp piyasaya para verecek güce ulaşılmışsa artık kriz bitmiştir. Zaten ABD ekonomisinde krizin bittiğini bu karardan önce de başka bazı veriler iyice gün yüzüne çıkarmıştı. Bu yılın üçüncü çeyreğinde ABD ekonomisi yüzde 2 büyüdü. Nisan-haziran aylarında yüzde 1.7 büyümüştü. Gelişmiş bir ekonominin yüzde 2 büyümesi aslında yüksek bir büyüme oranıdır. Başka ne var? ABD'de geçen ay dayanıklı mal siparişleri de yüzde 3.3 artış göstermişti. Bir de geçen hafta (22-29 Ekim) işsizlik maaşı için başvuranların sayısı 21 bin azalarak 434 bine düştü.
● Avrupa vrupa ’da neler oluyor ?
Önce ekonomileri zordakiler, Avrupa Birliği’nden para koparmak için krizi uzatmaya çalıştı. Sonra Almanya ve Fransa bu açıkgözlülüğe karşı duruş sergileyince bu defa da onlar açısından küresel kriz, AB’nin finansal zaaflarını biraz daha katı ve devletçi bir mantıkla sıkılaştırma fırsatı doğurdu. Şimdi de onlar krizi uzatıyor gibiler. Küresel krizle birlikte bazı AB üyelerinde çift haneli rakamlara ulaşan bütçe açıklarına karşı alınacak önlemleri tartışmak için toplanan AB devlet ve hükümet başkanları mali kuralı gevşetti. Zirvede, bütçe disiplinden uzaklaşan Avro Bölgesi üyeleri için Avrupa Merkez Bankası ve Almanya'nın talep ettiği otomatik yaptırımlar yerine üye ülkelerin onay vermesi halinde yaptırımlara başvurulması benimsendi. Avrupa’da ekonomideki genel performans orta halli. Yani bir ileri bir geri. Aslında küresel krizden çok önce resesyon yaşayan bu ekonomide durum ne kötü ne iyi.
● Peki bizde durum nasıl ?
Türkiye büyüme rakamını revize etti. 2010 için yüzde 6.8 bekleniyor. TL yeniden güçlenmeye başladı. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan güçlü TL’den yana olduğunu açıkladıktan sonra bu konudaki tartışmalara bakanların ihracatçı penceresinden katılması ve gündemi bu konuyla zorlaması pek mümkün görünmüyor. Hazine Müsteşarlığı’nın ‘ekonomi sunumu’nda 2011 yüzde 4.5, 2012 için yüzde 5 ve 2013 için yüzde 5.5 büyüme öngörülüyor. 2008’de 10 bin 440 dolar olan kişi başına milli gelir, krizli 2009’da 8 bin 578 dolara düşmüştü. Şimdi 2010’da 10 bin 43 dolara çıkacak. 2013’te ise 12 bin 157 dolar olacak. İhracat bu yıl 110.5 milyar dolar bekleniyor. 2013’te ise 160 milyar dolar hedefleniyor. İthalat ise bu yıl 167.8 milyar dolar olacak. Bizim cari açık oranları ise önümüzdeki 5 yıl boyunca AB’nin ekonomi kriterlerini karşılayacak. Bu borç stokunun GSMH’ye oranında da öyle olacak. Bu durumda, sıkıntı dünya için de Türkiye için de Avrupa ekonomisinde.
● Avrupa vrupa ve eksenimiz
Ben şimdi bu görünümden ‘acilen eksenimizi kaydırmamız gerektiği’ sonucunu çıkarıyorum. Ama bu dış ticaret ve ekonomik ilişkiler ekseniyle ilgili bir şey. Yoksa demokrasi ve AB yolundaki eksenimizi bozmakla ilgili bir öneri değil. Çin, Hindistan, Asya’daki diğer fırsatlar, Afrika ve Ortadoğu ekonomileriyle şu andakinden 10 misli daha fazla rakamsal büyüklükler hedeflemek zorundayız. Avrupa ekonomisi büyümüyor, küçülebilir bile. Türkiye ekonomisi ise büyümek zorunda. ABD de Asya, Ortadoğu ve Afrika’da ekonomisine yeni eksenler tasarlıyor. Bunun adımlarını da atıyor. Biz ise ‘eksen nasıl olur da kayar’ diye tartışıyoruz.