Suyu sıkan elektrik çıkartıyor

Gelişen ekonomiler ve buna bağlı olarak artan enerji talebi yüzyıla damgasını vurmuş durumda. Petrol gibi fosil tabanlı enerji kaynaklarının tükeneceğine ilişkin tartışmalar ve hızla artan fiyatlar gelişmiş veya gelişmekte olan ülkeleri hızla alternatif kaynak arayışına yöneltti. Petrolden nasibini alamayan ülkeler arasında bulunan, toplam enerji arzının yüzde 74’ünü ithalat yoluyla karşılayan Türkiye, bu durumu, yani dışa bağımlılığı azaltmak amacıyla çeşitli üretim biçimlerinin üzerinde durmaya başladı.
Nükleer dahil termik ve hidroelektrik santrallerden enerji üretimi için düzenlemeler yapıldı, uluslararası anlaşmalar imzalandı. Özel sektörün bu alana yatırım yapması için enerji sektörüne yönelik yasal düzenlemeler gerçekleştirildi. Su kullanım hakkına ilişkin düzenlemeden sonra akarsular üzerindeki 50 santral için açılan ihalede 613 teklif geldi. Hidroelektrik santraller özel sektörün büyük ilgisini çekti. Ancak, hangi üretim biçimi gündeme gelirse gelsin kamuoyunda yoğun tartışmaları da beraberinde getirdi.
Biz bugün burada, bir kesim tarafından “çevreci”olarak görülen ancak çevreciler tarafından ekolojik dengeye zarar verdiği savunularak, karşı çıkılan ve dünyadaki elektriğin yüzde 24’ünü üreten “hidroelektrik santralleri” yani HES’leri ele alacağız.
Evet, bugün tüm dünyada 3.6 milyar varil petrole eşit, yani 675 bin megawatt enerji üreten hidroelektrik santrallerin ne olduğunu, Türkiye’de son yıllarda bu konuda yaşanan gelişmeleri incelemeye çalışacağız.
Konuyu incelerken, Elektrik Üretim Anonim Şirketi’nin (EÜAŞ) 2009 Yılı Sektör Raporu’nun yanı sıra baraj ve HES projelerinin kati ve uygulama projesiyle, ihale ve inşaatına ilişkin işleri gerçekleştiren Devlet Su işleri’nin (DSİ) kaynaklarına başvuracağız. Bunların yanı sıra tüm dünyada enerji üretimi ve HES’lerle ilgili yayınlanmış verileri de kullanmış olacağız. HES’lerin enerji piyasasındaki rolüne geçmeden önce, kısaca, dünyada ve Türkiye’de enerji arz ve talebinin seyrine bakmakta yarar var.